Rahat ve huzurlu bir emeklilik dönemi için kişilerin aktif çalışma dönemlerinde tasarruflarını uzun vadeli yatırımlara dönüştürüp; yaşam kalitelilerini koruyabilecekleri ek gelir elde etmelerini sağlayan özel bir emeklilik sistemine bireysel emeklilik adı verilmektedir. Sosyal Güvenlik sisteminin tamamlayıcısıdır.
Yatırımların tasarrufa dönüşümünü sağlayan sistemde, yatırımlarla elde edilen birikimleri vakti geldiğinde ister toplu para isterse emeklilik maaşı olarak alınabilmektedir. BES SGK’ye ek olarak ikinci bir gelir sağlar. Fonlar uzman portföy şirketleri tarafından yönetilmektedir. Devlet tarafından vergi muafiyeti ve devlet katkısı ile desteklenmektedir. BES’e katılım isteğe bağlıdır.
Bireysel Emeklilik Sisteminin Temel Öğeleri Nelerdir?
- Emeklilik Şirketi: Sistem kanununa göre kurulan emeklilik alanında işlev gösteren ruhsatlandırılmış şirektelerdir.
- Katılımcı: Fiil ehliyeti bulunan sistem kanununa göre şirket bünyesinde emeklilik hesabı açan gerçek kişilerdir.
- BES Aracısı: Şirketlerin sözleşmeleri gereği aracılık yapan veya iş ve işlemleri şirket adına yapan kişilerdir.
- BES Sözleşmesi: Emeklilik sözleşmesi, şirket nezdinde bireysel emeklilik hesabı açılması, hesaba katkı payı ödenmesi, ödenen katkı paylarının tercih edilen fonlarda yatırıma yönlendirilmesi ve hesapta biriken paraların hak sahiplerine ödenmesine ilişkin esas ve usuller ile tarafların bu kapsamdaki diğer hak ve yükümlülüklerini düzenleyen sözleşmedir.
- Yatırım Fonu: Katılımcıların yatırdıkları katkı paylarının değerlendirildiği yatırım aracına verilen isimdir.
- Portföy Yöneticisi: SPK tarafından yetkilendirilmiş kişidir.
- Saklayıcı: SPK tarafından uygun görülen varlıkların saklama alanıdır.
- Katkı Payı: Şirkete ödenen, giriş aidatı hariç, tasarrufa yönelik tutardır.
- Birikim: Devlet katkısı ve getirileri hariç, katılımcının bireysel emeklilik hesabında bulunan toplam tutardır.
- Devlet Katkısı: Devlet katkısı, 4632 sayılı Kanunun ek 1 inci maddesine göre devlet tarafından katılımcının bireysel emeklilik hesabına ödenen tutardır.
BES’in İşleyişi Nasıldır?
- Birikimlerin toplanması, değerlendirilmesi ve kişiye toplu para ya da emeklilik maaşının verilmesi şeklinde olur.
- Yatırımcının belirlediği yatırım fonlarında değerlendirilir.
- Sistemde kalınan yıllık süre ya da 56 yaşın sonunda emekliliğe hak kazanılır.
- Sisteme yatırılan katkı payı tutarının %25’i kadar devlet katkı payı ödemesi yapmaktadır.
Katılımcı sistemden istediği anda ayrılma hakkına sahiptir. Ayrılma durumunda emeklilik şirketince yapılacak ödemeler için elde edilen getiri tutarı üzerinden gelir vergisi (stopaj) kesintisi yapmaktadır.
- Sistemden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlar için %5,
- 10 yıl süreyle sistemde kalmakla birlikte sistemden emeklilik hakkı elde etmeden ayrılan katılımcılar için %10,
- 10 yıldan az süreyle sistemde kalarak ayrılan katılımcılar için ise %15’tir.
Bireysel Emeklilik’te Devlet Katkısı
BES ve Yatırım Sistemi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Kanun 29/06/2012 tarihinde resmi gazetede yayınlanmıştır. Bireysel Emekliliğin teşvik edilmesine yönelik olarak 01.01.2013 tarihinden itibaren devletin, tüm bireysel emeklilik katılımcılarının ilgili hesaplarına aylık olarak belirli bir oranda yapacağı destek ödemesidir. Bu oran, katılımcıların aylık ödediği katkı payı tutarının %25’i kadar olarak belirlenmiştir.
Devlet katkısından hak kazanma;
- Sistemde en az 3 yıl kalanlar %15,
- En az 6 yıl kalanlar % 35
- En az 10 yıl kalanlar %60
- 10 yıl sistemde kalıp 56 yaşına kadar bekleyenler devlet katkısının %100’ünden faydalanabilir.
Katılımcı emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazanmadan ayrılması durumunda haklarını kaybeder.
